การคำนวณขนาดใช้ยาสำหรับเด็ก

เนื่องจากอวัยวะของเด็กยังไม่เจริญเต็มที่ จึงทำให้เด็กมีเภสัชจลนศาสตร์ที่แตกต่างไปจากผู้ใหญ่ หากเด็กได้รับใน ขนาดเดียวกับผู้ใหญ่ ซึ่งเป็นขนาดที่ค่อนข้างสูงสำหรับเด็ก อาจทำให้เกิดพิษจากยาได้ ขนาดใช้ยาที่ปรากฏอยู่ในหนังสือเภสัช ตำรับทั่วไป โดยมากจะบ่งเป็นขนาดใช้ยาสำหรับผู้ใหญ่ (adult dose) เท่านั้น จึงมีความจำเป็นในการที่จะต้องคำนวณขนาดใช้ยาที่ให้กับเด็กและทารก เพื่อให้ได้รับยาในขนาดที่มีผลในการรักษาและปลอดภัย กฎที่ใช้ในการคำนวณขนาดใช้ยาสำหรับ เด็กและทารกที่นิยมใช้ และได้ผลดีพอควรมีอยู่ 4 แบบ คือ

3.1. Fried’s rule
ใช้ในการคำนวณขนาดใช้ยาสำหรับทารกที่มีอายุต่ำกว่า 2 ขวบ โดยคำนวณได้จากสูตร
ขนาดใช้ยาสำหรับทารก   =        [ อายุ (เดือน) x ขนาดใช้ยาของผู้ใหญ่ ] / 150 

3.2 Young’s rule
ใช้ในการคำนวณขนาดใช้ยาสำหรับเด็กที่มีอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไป จนถึง12 ปี โดยคำนวณได้จากสูตร
ขนาดใช้ยาสำหรับเด็ก  = [ อายุ (ปี) x ขนาดใช้ยาของผู้ใหญ่ ] / [อายุ (ปี) + 12]
3.3 Clark’s rule

ใช้ในการคำนวณขนาดใช้ยาสำหรับเด็กที่ทราบน้ำหนักตัวเป็นปอนด์ (lb) โดยไม่กำหนดว่าอายุ จะเป็นเท่าใดโดยคำนวณได้จากสูตร
ขนาดใช้ยาสำหรับทารก = [ น้ำหนัก (ปอนด์)x ขนาดใช้ยาของผู้ใหญ่ ] / 150

3.4 Square meter surface area method
เป็นสูตรที่ใช้คำนวณหาขนาดใช้ยาในเด็กที่กุมารแพทย์นิยมใช้กัน มาก การคำนวณโดยใช้สูตรนี้ จะต้องทราบพื้นที่ผิวของร่างกายผู้ใหญ่โดยเทียบได้จากกราฟที่ทราบส่วนสูงและน้ำหนัก (nomogram) จากนั้นจะคำนวณหาขนาดยาในเด็กได้โดยสูตร 
ขนาดใช้ยาสำหรับเด็ก= [พื้นที่ผิวกายเด็ก (ตารางเมตร) x ขนาดใช้ยาของผู้ใหญ่] / พื้นที่ผิวกายผู้ใหญ่ (ตารางเมตร)
 
ทั้งนี้ พื้นที่ผิวกายผู้ใหญ่มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ  1.73 ตารางเมตร อาจสามารถเขียนสูตรใหม่ ได้ดังนี้
ขนาดใช้ยาสำหรับเด็ก  =     [พื้นที่ผิวกายเด็ก (ตารางเมตร) x ขนาดใช้ยาของผู้ใหญ่] / 1.73 ตารางเมตร

เอกสารอ้างอิง (References):  หลักการเบื้องต้นของเภสัชวิทยา อ. ภก. องอาจ มณีใหม่